⚠️ Java Exception Handling (İstisna Yönetimi): En İyi Uygulamalar ve Örneklerle Rehber

Bu rehberde, Java'da istisnaları (exceptions) etkili şekilde yönetmeyi öğreneceksiniz.
try-catch-finally, throw ve throws yapılarının nasıl kullanıldığını, Java İstisna Hiyerarşisini, özel (custom) istisna oluşturmayı ve en iyi uygulamaları adım adım inceleyeceğiz.

---

🧠 Teknik Özet

Konu: Java Exception Handling mekanizması
Amaç: Program akışını bozan hataları (ör. dosya bulunamaması, ağ hatası, null değerler) güvenli şekilde yönetmek
Çözülen Problem: Programın beklenmedik şekilde çökmesini önlemek
Adımlar:

1. İstisna kavramını öğren
2. try, catch, finally, throw, throws sözcüklerini uygula
3. Exception hiyerarşisini tanı
4. Java 7 yeniliklerini keşfet (try-with-resources, multi-catch)
5. Özel istisna sınıfları oluştur

---

🚨 Java’da İstisna (Exception) Nedir?

Bir istisna, programın çalışması sırasında oluşan ve normal akışı bozan bir olaydır.
Java bu durumları nesne tabanlı bir sistemle yönetir.

Örnek hata senaryoları:

• Kullanıcının yanlış veri girmesi
• Dosyanın bulunamaması
• Ağ bağlantısının kesilmesi
• Donanım veya bellek hatası

---

🔑 Java Exception Yönetimi Anahtar Kelimeleri

Anahtar Kelime	Açıklama
throw	Kod içinde manuel olarak istisna fırlatır.
throws	Metot imzasında, fırlatılabilecek istisnaları bildirir.
try	Hata oluşturabilecek kod bloğunu kapsar.
catch	Belirli türdeki hataları yakalayıp işler.
finally	Hata olsa da olmasa da her zaman çalışır.

---

💻 Örnek Kod: İstisna Fırlatma ve Yakalama

package com.rabisu.exceptions;

import java.io.FileNotFoundException;
import java.io.IOException;

public class RabisuIstisnaOrnegi {

	public static void main(String[] args) throws FileNotFoundException, IOException {
		try {
			testException(-5);
			testException(-10); // Önceki hata nedeniyle çalışmaz
		} catch(FileNotFoundException e) {
			e.printStackTrace();
		} catch(IOException e) {
			e.printStackTrace();
		} finally {
			System.out.println("Kaynaklar serbest bırakılıyor...");
		}
		testException(15); // try-catch dışında -> programı sonlandırır
	}

	public static void testException(int i) throws FileNotFoundException, IOException {
		if (i < 0) throw new FileNotFoundException("Negatif tamsayı: " + i);
		else if (i > 10) throw new IOException("Sadece 0–10 arası desteklenir");
	}
}

➡️ throw ile hata fırlatılır, throws ile metot uyarılır. ➡️ finally her durumda çalışarak kaynakları serbest bırakır.

---

🧩 Java İstisna Hiyerarşisi

Tür	Açıklama	Örnek
Error	Sistemsel hatalar, genellikle yakalanmaz ve program dışı sebeplerden kaynaklanır.	OutOfMemoryError, StackOverflowError
Checked Exception	Öngörülebilir hatalardır, mutlaka try-catch ile yakalanmalı veya throws ile bildirilmelidir.	IOException, FileNotFoundException
Runtime Exception	Kodlama hatalarından doğar, derleme zamanı zorunluluğu yoktur.	NullPointerException, ArrayIndexOutOfBoundsException

---

⚙️ Java 7 Yenilikleri

1. Try-with-Resources

try (MyResource mr = new MyResource()) {
	System.out.println("Kaynak oluşturuldu ve kullanılacak");
} catch (Exception e) {
	e.printStackTrace();
}

➡️ Kaynaklar otomatik kapanır, finally gerekmez.

2. Çoklu Catch Blokları

catch (IOException | SQLException ex) {
    logger.error(ex);
    throw new MyException(ex.getMessage());
}

➡️ Birden fazla hata türünü tek satırda yakalayabilirsiniz.

---

🧱 Özel (Custom) Exception Oluşturma

public class MyException extends Exception {
	private String errorCode = "Bilinmeyen_Hata";

	public MyException(String message, String errorCode) {
		super(message);
		this.errorCode = errorCode;
	}

	public String getErrorCode() {
		return this.errorCode;
	}
}

➡️ Bu sınıf, hata mesajı yanında özel hata kodları da taşır. ➡️ Exception’dan türediği için Checked Exception’dır.

---

💡 En İyi İstisna Yönetimi Uygulamaları

Pratik	Açıklama
Spesifik Exception kullanın	FileNotFoundException gibi türler hata kaynağını net gösterir.
Erken Fırlatın (Fail-fast)	Hataları oluşmadan önce yakalayın.
Geç Yakalayın (Catch Late)	Sadece anlamlı şekilde işleyebileceğiniz yerde yakalayın.
Kaynakları kapatın	try-with-resources veya finally kullanın.
Boş catch bloklarından kaçının	Hata mesajını mutlaka loglayın.
Custom exception kullanın	Kodun okunabilirliğini ve hata yönetimini kolaylaştırır.
Performansı düşünün	Gereksiz exception fırlatmayın.
Javadoc ile belgeleyin	@throws etiketi ile hangi istisnaların oluşabileceğini belirtin.

---

💬 Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. try bloğu tek başına kullanılabilir mi?

Hayır, yanında catch veya finally olmalıdır.

2. Checked Exception nedir?

Kodda öngörülebilen hatalardır; yakalanmak ya da throws edilmek zorundadır.

3. Runtime Exception nedir?

Programlama hatasından kaynaklanır ve genelde NullPointerException gibi durumları kapsar.

4. finally ne işe yarar?

Kaynakları kapatır, hata olsa bile çalışır.

5. Custom Exception neden kullanılır?

Özel hata türleriyle daha anlaşılır hata yönetimi sağlar.

---

✅ Sonuç

Java Exception Handling, uygulamalarınızı daha dayanıklı ve profesyonel hale getirir. try-catch-finally yapısını, doğru istisna türlerini ve en iyi uygulamaları öğrenerek kodunuzun güvenilirliğini artırabilirsiniz.

☁️ Şimdi deneyin: Rabisu Bulut platformunda bir Java geliştirme ortamı oluşturun ve istisna yönetimi örneklerini test edin.

yaml