📝 Emacs Editörünü Kullanma Rehberi (Linux)
Bu Rehberde Ne Öğreneceksiniz?
Bu rehberde Emacs’ın ne olduğunu, neden tercih edildiğini ve Ubuntu 22.04 üzerinde nasıl kurulduğunu öğreneceksiniz.
Ayrıca dosya açma, kaydetme, çıkış, metin içinde gezinme, arama-değiştirme, büyük/küçük harf işlemleri ve mod sistemine geçiş gibi temel komutları uygulamalı göreceksiniz.
Not: Rehber, Rabisu Bulut üzerindeki Ubuntu 22.04 Bulut Sunucu örnekleriyle uyumludur.
1. Emacs Nedir?
Emacs, GNU ekosisteminin en güçlü ve en özelleştirilebilir metin editörlerinden biridir.
Mod sistemi sayesinde Python, C, Java gibi diller için bir IDE gibi davranabilir.
Nano kadar kullanıcı dostu, Vim kadar güçlü olduğu için ikisinin arasında konumlanır.
2. Gereksinimler
- Rabisu Bulut üzerinde çalışan bir Ubuntu 22.04 Bulut Sunucusu
Örnek: tr1-node01 sudoyetkisine sahip, root olmayan bir kullanıcı- Güvenlik duvarı etkin olmalıdır
3. Emacs’ı Kurma
Önce sistemde Emacs kurulu mu kontrol edin:
emacs
Kurulu değilse yükleyin:
sudo apt install emacs
Kurulum tamamlandıktan sonra:
emacs
yazarak editörü başlatabilirsiniz.
4. Emacs Arayüzü
Emacs açıldığında üç temel alan bulunur:
✔ Ana Tampon (Buffer)
Metni yazdığınız veya görüntülediğiniz alandır. Dosya üzerinde yaptığınız değişiklikler diske değil, önce tampon belleğe kaydedilir.
✔ Durum Çubuğu (Mode Line)
Dosya adı, imleç konumu, aktif mod, dosya durumu gösterilir.
-- → kaydedilmiş
** → kaydedilmemiş değişiklik var
%% → salt okunur
✔ Mini Tampon (Mini Buffer) Komutların işlendiği alt kısımdır. Dosya açma, arama, mod değiştirme, hatırlatma mesajları burada görünür.
5. Dosya Açma ve Kaydetme
Yeni dosya veya mevcut dosya açmak için:
C-x C-f
Kaydetmek için:
C-x C-s
Çıkmak için:
C-x C-c
6. Komut Tuşları (CTRL & META Mantığı)
C- → CTRL
M- → ALT / ESC (Meta)
RET → Enter
Örnekler: C-x C-c → CTRL+X ardından CTRL+C M-x → ALT+X (veya ESC ardından X)
7. Metin İçinde Gezinme
| İşlev | Kısayol |
|---|---|
| Satır aşağı | C-n |
| Satır yukarı | C-p |
| Karakter ileri | C-f |
| Karakter geri | C-b |
| Kelime ileri | M-f |
| Kelime geri | M-b |
| Satır başı | C-a |
| Satır sonu | C-e |
| Sayfa aşağı | C-v |
| Sayfa yukarı | M-v |
| Dosya başı | M-< |
| Dosya sonu | M-> |
- Seçme, Kopyalama, Yapıştırma Seçime başla:
C-SPC
Kopyala:
M-w
Kes:
C-w
Yapıştır:
C-y
Satır sonunu sil:
C-k
Kelime sil:
M-d
Undo:
C-x u
9. Arama ve Değiştirme
İleri arama:
C-s
Geri arama:
C-r
Değiştirme:
M-%
Ardından:
y → değiştir
n → atla
! → hepsini değiştir
10. Hizalama (Justification)
Sol hizala:
M-x set-justification-left
Sağ hizala:
M-x set-justification-right
Ortala:
M-x set-justification-center
11. Büyük/Küçük Harf Dönüşümleri
| İşlev | Kısayol |
|---|---|
| Kelime büyük harf | M-u |
| Kelime küçük harf | M-l |
| Kelime baş harf büyük | M-c |
| Bölge büyük harf | C-x C-u |
| Bölge küçük harf | C-x C-l |
12. Pencere Yönetimi
Buffer değiştir:
C-x b
Pencereyi ikiye böl:
C-x 2
Pencereyi kapat:
C-x 0
Tek pencereye dön:
C-x 1
13. Modlara Geçiş (Major / Minor Modes)
✔ Major Modes
Emacs’i bir programlama dili için IDE haline getirir.
Örnekler:
python-mode
c-mode
text-mode
html-mode
Python dosyası açınca otomatik etkin olur:
emacs hello.py
Mod değiştirme:
M-x python-mode
✔ Minor Modes
Aç/kapa şeklinde çalışan küçük özellik modlarıdır.
Örnekler:
auto-fill-mode
auto-save-mode
linum-mode
column-number-mode
Aktif etmek:
M-x auto-fill-mode
📌 SSS – Sık Sorulan Sorular
1. Emacs’tan çıkış yaparken kaydetmezsem ne olur?
Emacs sorar. y ile kaydedilir, n ile kaydetmeden çıkılır.
2. Emacs mı Vim mi?
Emacs daha genişletilebilir, Vim daha hızlıdır. Kullanıma göre değişir.
3. Menülere nasıl erişirim?
Terminal Emacs’ta F10 ile menü açılır.
4. Paragrafı nasıl seçerim?
M-h ile bulunduğun paragrafı seçebilirsin.
5. Emacs gerçekten IDE gibi kullanılabilir mi?
Evet. Python, C, Java gibi dillerde mod desteği sayesinde tam IDE deneyimi sunar.
🚀 Sonuç ve Öneri
Bu rehberle Emacs’ın temel kurulumunu, metin düzenleme komutlarını ve mod sistemini öğrendiniz. Daha gelişmiş kullanım için GNU Emacs belgeleri ve Emacs Wiki çok faydalıdır.
Emacs’ı Rabisu Bulut üzerindeki Ubuntu sunucularınızda hemen deneyebilirsiniz.